ΜΑΘΕ ΝΑ ΧΑΝΕΙΣ ΑΛΛΙΩΣ ΘΑ ΧΑΘΕΙΣ
Ο κόσμος μας έχει εμποτιστεί από την εμμονή της νίκης. Από το σχολείο μέχρι τη δουλειά, από τον αθλητισμό μέχρι τα social το μήνυμα είναι το ίδιο: να κερδίσεις, να ξεχωρίσεις, να φτάσεις πάση θυσία στην κορυφή. Όμως η Τραγωδία μάς διδάσκει κάτι εντελώς αντίθετο: αν δεν μάθεις να χάνεις, είσαι ήδη χαμένος.
Η κοινωνία των νικητών
Ζούμε σε μια εποχή που δοξάζει τους νικητές. Τα βιογραφικά μας είναι γεμάτα με “επιτεύγματα”, τα προφίλ μας στο Instagram με “στιγμές θριάμβου”.
Όμως πίσω απ’ αυτό το θέατρο κρύβεται η αλήθεια: κανείς δεν μπορεί να κερδίζει για πάντα. Ακόμα και ο ημίθεος Ηρακλής ηττήθηκε και πέθανε φρικτά, εξαιτίας ενός χιτώνα που φόρεσε. Ο Αχιλλέας, αν και αήττητος στη μάχη, ηττήθηκε απ’ την αχίλλειο πτέρνα του. Η ήττα δεν είναι εξαίρεση. Είναι νόμος.
Η άρνηση της ήττας είναι ύβρις
Στην τραγωδία, όποιος πίστευε ότι δεν μπορεί να χάσει, βυθιζόταν στην ύβρη. Ο Οιδίποδας πίστεψε ότι μπορεί να ξεγελάσει το πεπρωμένο. Ο Αγαμέμνονας ότι μπορεί να θυσιάσει την Ιφιγένεια χωρίς συνέπειες. Ο Κρέων ότι μπορεί να σταθεί άτρωτος πάνω από τους θεϊκούς νόμους. Όλοι τους έπεσαν, γιατί δεν έμαθαν ποτέ να χάνουν.
Η άρνηση της ήττας είναι η πιο επικίνδυνη μορφή αλαζονείας. Και η ύβρις πληρώνεται πάντα.
Η ήττα ως δάσκαλος
Η ήττα είναι το πιο σκληρό αλλά και το πιο ειλικρινές σχολείο. Σου δείχνει ποιος είσαι, τι αντέχεις, τι δεν μπορείς να ελέγξεις. Στην εποχή του “coaching”, πολλοί μιλούν για “μαθήματα από την αποτυχία”. Αλλά μιλούν με τρόπο γυαλισμένο, σαν η ήττα να είναι απλά στάδιο για μια μελλοντική επιτυχία.
Η αλήθεια είναι πιο ωμή: πολλές ήττες δεν οδηγούν πουθενά. Δεν έχουν happy end. Δεν σε κάνουν απαραίτητα καλύτερο. Αλλά σε κάνουν αληθινό.
Ο πολιτισμός μας φοβάται να χάσει
Ο σημερινός άνθρωπος φοβάται την ήττα σε κάθε της μορφή. Γι’ αυτό κατασκευάζει ψηφιακές ζωές όπου μέσα τους, φαίνεται πάντα νικητής. Γι’ αυτό κάνει οτιδήποτε για να μη νιώσει πόνο, γεμίζει το πρόγραμμά του για να μην αφήσει κενά, κρύβει τις ρυτίδες του με φίλτρα.
Αυτός ο φόβος μάς κάνει ευάλωτους. Γιατί την ημέρα που θα έρθει η πραγματική ήττα –και θα έρθει– δεν θα ξέρουμε πώς να τη δεχτούμε.
Μαθαίνοντας την τέχνη της ήττας
Να μάθεις να χάνεις δεν σημαίνει να γίνεις μοιρολάτρης. Σημαίνει να αναγνωρίσεις ότι η ζωή είναι τραγική και ότι κάθε νίκη είναι προσωρινή.
Να μάθεις να χάνεις σημαίνει:
- Να ξέρεις πότε να εγκαταλείπεις.
- Να αποδέχεσαι το αναπόφευκτο.
- Να αντλείς νόημα όχι από το αποτέλεσμα αλλά από τον αγώνα.
Όπως οι Στωικοί έλεγαν, το μόνο που σου ανήκει είναι οι πράξεις σου, όχι η έκβασή τους.
Η ήττα ως ελευθερία
Υπάρχει μια παράδοξη λύτρωση στην ήττα. Όταν χάσεις, πέφτουν οι μάσκες. Δεν έχεις τίποτα να αποδείξεις, τίποτα να υπερασπιστείς. Είσαι ελεύθερος.
Οι τραγικοί ήρωες βρίσκουν τη μεγαλύτερη δύναμή τους ακριβώς τη στιγμή της συντριβής. Ο Προμηθέας, αλυσοδεμένος, είναι πιο ισχυρός από ποτέ γιατί η ήττα του τον ταυτίζει με την αλήθεια του. Να μάθεις να χάνεις σημαίνει να βρεις την ελευθερία μέσα στη συντριβή.
Επίλογος – Η τέχνη της επιβίωσης
Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Η ζωή είναι μια σειρά από μικρές και μεγάλες ήττες: της νιότης, της υγείας, των σχέσεων, της ίδιας μας της ύπαρξης. Όποιος δεν μαθαίνει να χάνει, χάνεται μέσα στον πανικό της πρώτης του συντριβής. Όποιος μάθει να χάνει, μετατρέπει την ήττα σε μάθημα.
Μάθε να χάνεις, αλλιώς θα χαθείς.
