Ό,τι στέλνεις στους άλλους γυρίζει πίσω σαν μπούμερανγκ. Αν αυτό που “παίρνεις” δεν σου αρέσει, εξέτασε να δεις τι “στέλνεις”!
Εξετάστε με σχετική προσοχή τα παρακάτω αξιώματα:
(α) Το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας καθορίζει το πώς βλέπουμε τους άλλους.
(β) Το πώς βλέπουμε τους άλλους καθορίζει το πώς τους φερόμαστε.
(γ) Το πώς φερόμαστε στους άλλους καθορίζει το πώς αποδίδουν, αλλά και το πώς μας φέρονται.
(δ) Το πώς μας φέρονται οι άλλοι καθορίζει το πώς αποδίδουμε και το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας.
Από πού αρχίζουμε; Ποιο είναι το πιο σημαντικό; “Η πρώτη δήλωση” υποθέτουν οι περισσότεροι. Όντως, η αυτοαποδοχή, η ασφάλεια, η άνεση και οι άλλες σκέψεις σχετικά με το ποιος/-α είμαι, αυτό δηλαδή που συνήθως ονομάζουμε “Αυτοεικόνα” ή “Αυτοεκτίμηση”, είναι η βάση της πυραμίδας, του οικοδομήματος που λέγεται Εαυτός. Ο Δρ Fisher, ο πρώτος μου μέντορας στο Ithaca College της Νέας Υόρκης, έχτισε ολόκληρο το μεταπτυχιακό πρόγραμμα που παρακολούθησα, και είχε ως κεντρικό θέμα την “Βελτίωση της Απόδοσης”, χρησιμοποιώντας ως θεμέλια λίθο, την έννοια της Αυτοεκτίμησης.
Έλα όμως που η εικόνα του εαυτού μας καθορίζεται από τα επιτεύγματα, τις εμπειρίες μας και την ανατροφοδότηση που λαμβάνουμε από το περιβάλλον (Bandura, 1971).
Σύμφωνα, δε, με τη θεωρία της Harter (1978) όλες οι προηγούμενές μας εμπειρίες–τι έχουν πει οι άλλοι, οι επιτυχίες και οι αποτυχίες μας–καταγράφονται στη μνήμη μας. Η πλύση ή μάλλον το “λέρωμα” του εγκεφάλου αρχίζει από τα πρώτα χρόνια της παιδικής ηλικίας, υποβοηθούμενη από τις ταμπέλες που εύκολα μας κολλούν οι γύρω μας, αλλά και τη διαδικασία της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Φυσικά και θέλουν οι περισσότεροι άνθρωποι να τα καταφέρουν στο σχολείο, στις σχέσεις, στη ζωή. Όταν όμως με τις πρώτες αποτυχίες ή με τις “οδηγίες” των γύρω τους πειστούν ότι δεν μπορούν, τα παρατούν και προσποιούνται ότι δεν τους ενδιαφέρει, ποτέ δεν τους ενδιέφερε. Μάλιστα, πολλοί κατορθώνουν και να το πιστέψουν!
Όπως παρατήρησε ο Maxwell Maltz, πλαστικός χειρουργός και συγγραφέας, οι άνθρωποι κουβαλούν μαζί τους την παλιά τους, “προβληματική”, εικόνα και τις εξ αυτής “πληγές” για χρόνια, ακόμα και όταν το πρόβλημά τους δεν υφίσταται πλέον, όταν οι ουλές στο πρόσωπο δεν είναι πλέον εκεί, όταν η κομψή γαλλική μυτούλα έχει αντικαταστήσει τη μύτη-μπουγατσομάχαιρο και το μουστάκι αλά Κολοκοτρώνη έχει δώσει τη θέση του σε μπεζ… βελούδο. Το αστείο, δε, είναι ότι δίνουμε περισσότερο βάρος στα αρνητικά σχόλια, παρά στους επαίνους.
Τα καλά νέα είναι ότι μπορούμε να αλλάξουμε την αυτοεικόνα μας, η οποία πιθανότατα είναι διαστρεβλωμένη και συχνά χαμηλότερη από αυτήν που θα έπρεπε στην πραγματικότητα να είναι. Πολλές φορές, δε, βασίζεται σε πεπαλαιωμένες ή λανθασμένες κρίσεις άλλων ανθρώπων.
Η αυτοεικόνα είναι το όριο για τις ενέργειες και τις δυνατότητες κάποιου. Οι άνθρωποι ενεργούν και συμπεριφέρονται ανάλογα με αυτά που αντιλαμβάνονται ότι ισχύουν σχετικά με τον εαυτό τους.
Αισθάνεστε ενάρετος, λόρδος, μάγκας, με κότσια, παντοδύναμος, παιδί τζιμάνι; Άντε να σας πιάσουν! Νιώθετε ρέστος, ταλαίπωρος, χάλιας; Φως-φανάρι ότι χάνετε έδαφος και θα τα κάνετε μαντάρα. Άσε που θα πέσετε σε δυσμένεια και θα πάθετε μεγάλο κάζο, αν δεν αλλάξετε–και σύντομα–την αυτοεικόνα σας.
Σύμφωνα με τον Albert Bandura (1997) τα προσωπικά επιτεύγματα είναι η σημαντικότερη πηγή πληροφοριών με βάση την οποία το άτομο εκτιμά την ίδια του την αξία. Ανά πάσα στιγμή συγκρίνουμε την απόδοσή μας με αυτή των γύρω μας. Ευτυχώς, βέβαια, χρησιμοποιούμε ως πρότυπα και σημεία αναφοράς άτομα που βρίσκονται σε σχετικά μικρή ακτίνα του κοινωνικού μας περίγυρου, και όχι τους πλούσιους και διάσημους της Beverly Hills ή τους Ολυμπιονίκες. Φανταστείτε όμως να μην είχαμε μέτρο σύγκρισης. Θα ήμασταν οι καλύτεροι τραγουδιστές, χορευτές, καλαθοσφαιριστές. Οι φάλτσες μας νότες δεν θα μας ενοχλούσαν διότι για μάς θα ήμασταν οι Παβαρότι του μικρόκοσμού μας.
Απόσπασμα από το βιβλίο του Δρ Άγγελου Ροδαφηνού “Οι Ηλίθιοι είναι ανίκητοι”
